Sheet nhạc là gì

Định nghĩa và phân biệt Tab/sheet/score/gp (guitar pro)/hợp âm

Cách đây không lâu, mình có một lần mình cảm thấy vừa thương, vừa buồn cười lại rất xúc động. Anh họ mình là một người thợ mộc, văn hoá hết lớp 12 thôi, nhưng có tinh thần tự học rất cao nên đã tự sắm máy vi tính về để nghiên cứu AutoCad... Một hôm anh ấy gọi điện hỏi mình: "Việt ơi, làm cách nào để gõ được chữ @?"
Mình đã sững lại trước câu hỏi đó. Bao nhiêu năm giúp hàng trăm bạn trên mạng sửa máy tính nhưng đây là lần đầu tiên mình gặp được một câu hỏi như thế này. Trong một chút bối rối, mình đã chợt có câu trả lời trong đầu là tại sao anh ấy lại hỏi một câu như vậy. Bạn không thể tìm được một cuốn sách dạy cách nhai cơm, vì đơn giản là không ai nghĩ đến việc dạy cái đó cả. Có những cái những người biết rồi không hề để ý tới vì sự hiển nhiên của nó, nhưng chẳng may có ai đó chưa biết thì thật sự rất khó để tìm ra một cuốn sách nào hướng dẫn.

Thôi không lạc đề nữa, chắc hẳn có không ít người vẫn còn mơ hồ về một số khái niệm mình nêu ở tên topic đúng không? Hoạt động trên các diễn đàn guitar từ rất lâu nhưng bản thân mình cũng chưa thấy có ai viết một bài giải thích về những cái này cả. Bây giờ mình sẽ giải thích từng cái cho những ai chưa biết có thể hiểu được.

1. Score: là bản nhạc không có số, chỉ có note nhạc. Thường dùng cho piano và ít dùng cho guitar. Lý do vì bản thân phím đàn piano có các phím đen và trắng rất rõ ràng, tượng trưng tốt cho nốt nhạc, vì thế người chơi piano có thể dễ dàng nhìn score và chơi trực tiếp luôn. Guitar lại khác, vì đặc điểm các phím không phân biệt nên để xác định phím nào là note nào trên guitar khó hơn. Vì thế thông thường người ta sử dụng loại bản nhạc khác được nêu dưới đây để dùng cho người chơi guitar. (trên thực tế vẫn có thể đọc trực tiếp score và chơi luôn nhưng cần sự luyện tập lâu dài, đôi khi lãng phí và không cần thiết)
2. Tab: Tab (Tabluture) trong tiếng Anh có nghĩa là bản ghi số (tạm dịch), nó là một từ dùng để chỉ chung các bản nhạc được viết thành số cho guitar. Lúc đầu người ta viết tab bằng text định dạng phông Courier New, vì thế từ tab thường để chỉ đến loại bản nhạc bằng text cho guitar. Ví dụ: 

   Mã:

   E E E E E E E E E E E E E E E E E||--0--------3--------0-----|-----------2--------------| B||--------0--------0--------|--3-----------------3-----| G||-----0--------0--------0--|--------2--------2--------| D||--------------------2-----|-----4--------4--------4--| A||--------------------------|--5-----------------5-----| E||--0-----------------------|--------------------------|

   Về quy ước:
   Về trường độ (ở trên 6 dòng của bản nhạc)
   ---------------
   W - whole: nốt tròn
   H - half: nốt trắng
   Q - quarter: nốt đen
   E - 8th: nốt móc đơn
   S - 16th: nốt móc đôi
   T - 32nd: nốt móc ba
   X - 64th: nốt móc bốn
   . - note dotted: chấm dôi
   |-n-| - n-tuplets: cái này mình không nhớ gọi như thế nào nữa, đại khái nó là chia trường độ của một vài nốt nhạc nào đó làm 3...
   
   
   Tablature Legend
   ----------------
   L - tied note: âm giai (ngân).
   x - dead note: kỹ thuật dead note.
   g - grace note: nốt hoa mỹ
   (n) - ghost note: nốt ma (chơi nhỏ hơn)
   > - accentuded note: nốt chơi to
   NH - natural harmonic: bồi âm tự nhiên
   AH - artificial harmonic: bồi âm nhân tạo
   TH - tapped harmonic: bồi âm chấm ngón
   SH - semi harmonic: nửa bồi âm
   PH - pitch harmonic: kỹ thuật bồi âm trong guitar điện
   h - hammer on: luyến lên
   p - pull off: luyến xuống
   b - bend: nhéo dây
   br - bendRelease: bỏ nhéo dây
   pb - preBend: không rõ
   pbr - preBendRelease: không rõ
   brb - bendReleaseBend: không rõ
   \n/ - tremolo bar dip: không dịch được
   \n - tremolo bar dive: không dịch được
   -/n - tremolo bar Release up: không dịch được
   /n\ - tremolo bar inverted dip: không dịch được
   /n - tremolo bar return: không dịch được
   -\n - tremolo bar Release down: không dịch được
   S - shift slide: vuốt dây 2 tiếng (đến điểm đích thì đánh thêm tiếng nữa)
   s - legato slide: vuốt dây chỉ đánh 1 tiếng
   / - slide into from below or out of upwards: vuốt dây không xác định điểm đầu
   \ - slide into from above or out of downwards: vuốt đây không xác định điểm cuối
   ~ - vibrato: rung dây bình thường
   W - wide vibrato: rung dây mạnh
   tr - trill: dùng pick đánh thật nhanh (tiếng ra như kiểu tremolo)
   TP - tremolo picking: tremolo dùng pick 
   T - tapping: chấm dây
   S - slap: vỗ dây (không dịch được)
   P - pop: móc dây (cái này và slap dùng trong guitar bass là chủ yếu)
   < - fade in: nhỏ dần
   ^ - brush up: rải xuống
   v - brush down: rải lên
3. Guitar Pro: là một phát minh quan trọng của hãng Arobas Music (Pháp). Đây là tên một phần mềm (phiên bản phổ biến là 5.2 và bản mới ra là 6) không mấy xa lạ với những người chơi guitar; có thể nói là tốt nhất để hiển thị và biên tập bản nhạc không chỉ cho guitar mà còn cho các nhạc cụ khác. Guitar pro tạo ra các file có định dạng như gp3,gp4,gp5 và gpx (của guitar pro 6). Để đọc được chúng ta cần cài phần mềm Guitar Pro (gpx chỉ có thể đọc được bằng Guitar Pro 6). 
   
   
   Giao diện phần mềm Guitar Pro 5
   
   
   Giao diện phần mềm Guitar Pro 6
   
   
   Nhìn chung cách đọc guitar pro cũng tương tự cách đọc tab gì bản thân nó là một loại hình tab. Tuy nhiên guitar pro có giao diện đẹp, dễ nhìn và nhiều tuỳ chỉnh và công cụ hữu ích. Nói chung đây được coi là MS Word của guitar.
4. Sheet: cũng là một dạng tab, gần giống guitar pro, nhưng độ chi tiết thì cao hơn nhiều, có nhiều hướng dẫn cách chơi trong bản nhạc. Ví dụ:
   http://guitarpro.vn/showpost.php?p=52917&postcount=2
   Thường dùng trong finger style vì dòng nhạc này có nhiều kĩ thuật lạ và phức tạp.
   Thực ra ranh giới giữa guitar pro và sheet bây giờ đã thu hẹp khá nhiều vì guitar pro 6 bây giờ là một công cụ edit nhạc rất mạnh, toàn năng, vì thể nó hoàn toàn có thể tạo ra các bản guitar với hướng dẫn kĩ thuật tỉ mỉ như sheet.
5. Hợp âm (chords): Vì tiếng Việt không có thể plural (số nhiều) nên khái niệm về hợp âm còn hơi lẫn lộn. Nếu viết chord (số ít) thì ý chỉ một hợp âm cụ thể (C - Đô trưởng; Am - La thứ...); là một tổ hợp phím bấm để tạo ra một sự kết hợp của âm thanh theo một quy luật nhất định. Còn viết Chords (số nhiều) là chỉ bản lời nhạc (lyric) có đính kèm các hợp âm (chord) ở những vị trí thích hợp để có thể nhìn vào đó và đệm cho bài hát được. Có phần logic ở đây vì thường 1 bài có rất nhiều hợp âm kết hợp với nhau nên người ta viết chords số nhiều. Ví dụ: 
   http://guitarpro.vn/showthread.php?t=360

     Sheet nhạc là gì